www.Μωυσής.com

@ Στην ενδιαφέρουσα ιστοσελίδα του φίλου maneowar "Περί ζωής και φωτογραφίας", δημοσιεύτηκε το ακόλουθο σχόλιο και με τον τίτλο "Τέχνη γιά το λαό". Οφείλω να πώ πως με προβλημάτισε και στα πλαίσια ενός διαδικτυακού διαλόγου ένιωσα την ανάγκη να παραθέσω και γώ τις δικές μου σκέψεις. (Τα bold στο κείμενό του είναι δικά μου και μπήκαν γιά την ευκολότερη ανάγνωση).

Τέχνη γιά το λαό

"Το ζήτημα, στο χώρο της φωτογραφίας, είναι παλιό. Πολύ παλιό. Ποιος είναι όμως αυτός ο λαός; Έχουν οι άνθρωποι του λαού κάποια κοινά ποιοτικά χαρακτηριστικά ώστε να ξέρεις ότι απευθύνεσαι σε αυτούς;

Είναι οικονομικής φύσεως το ζήτημα;

Μέχρι πόσα χρήματα στις μηνιαίες αποδοχές σου σε κατατάσσουν στο λαό; Δηλαδή, με 10 γιούρος πάνω από ένα υποθετικό οικονομικό όριο κατατάσσεται κάποιος σε άλλη κατηγορία, διάφορη από αυτή του λαού; Με λίγα λόγια, σύμφωνα με μία τέτοια προσέγγιση, όποιος έχει εισοδήματα Α΄ δε θα κοινωνήσει (sic) με το έργο σου και όποιος έχει εισοδήματα Β΄ θα κοινωνήσει (2 sic);

Μην είναι ζήτημα Παιδείας;

Δηλαδή; Κάποιος απευθύνεται σε πεπαιδευμένους κοινωνούς (3sic) και κάποιος σε απαίδευτους; Ποιος θεατής-κοινωνός κατατάσσεται στους πεπαιδευμένους και ποιος στους απαίδευτους;

Είναι μετρήσιμο το πράγμα;

Είναι ζήτημα γενικής Παιδείας ή μιας άλλης εξειδικευμένης έκφρασής της;

Μην είναι ζήτημα νοημοσύνης;

Ποιας νοημοσύνης; Της διανοητικής νοημοσύνης (IQ) ή της συναισθηματικής νοημοσύνης (EQ); Για τη διανοητική νοημοσύνη (IQ) λέει κάτι πολύ ενδιαφέρον ο περίεργος αυτός κύριος : (παρατίθεται video). Οπωσδήποτε, αν θέλει κανείς να το εξετάσει το πράγμα από αυτήν την οπτική, θα πρέπει να περάσει στο πεδίο των νευροεπιστημών, πεδίο ενδιαφέρον μεν, αλλά άγνωστο σε μένα. Στην πολύ ενδιαφέρουσα προσέγγιση της κοινωνικής ανθρωπολογίας (και της οπτικής ανθρωπολογίας) σκοπεύω να αναφερθώ εν καιρώ.

Μέχρι τότε, όμως, επανέρχομαι στο αρχικό μου ερώτημα:

Ποιος είναι αυτός ο "λαός", η παρουσία του οποίου έχει κυρίαρχη θέση στη φράση "Τέχνη για το λαό";"

~  ~  ~

Αν και η λανθάνουσα σκωπτικότητα με την οποία είναι διατυπωμένοι οι παραπάνω 

προβληματισμοί προσδίδει (σαφέστατα) σε αυτούς μιά ρητορική χροιά, (προφανώς ο συγγραφέας τους θεωρεί πως στην ουσία, όχι μόνο δεν επιδέχονται απαντήσεων αλλά αποτελούν και "ασφαλέστατα" προϊόντα κάποιου /αληθούς/ προβληματισμού αφού αυτός δείχνει να προκύπτει από μιά ακολουθία "λογικών" προτάσεων βρε αδερφέ), προσωπικά δέχομαι να αναλάβω τον κίνδυνο του να φανώ ανόητος ή και αλλαζών ή ακόμη και ...υβριστής και να αποτολμήσω να τα ...ερευνήσω λιγάκι.

Αναρωτιέται λοιπόν στο κείμενό του ο maneowar περί του ποιός είναι (τελικά) αυτός ο περίφημος "λαός" προς τον οποίον "οφείλει" (ή δεν οφείλει-αυτό είναι μιά άλλη συζήτηση) να φωτοτροπίζεται (?) η Τέχνη. Κάθε ερώτημα όμως και μέχρι αυτό να απαντηθεί, (ή και να μην απαντηθεί), δεν είναι τίποτε άλλο παρά μιά πειραματική διαδικασία με σαφείς και συγκεκριμένους κανόνες και η αξιοπιστία του κάθε "διά ταύτα" δεν είναι παρά ευθέως ανάλογη με τον βαθμό τήρησης των κανόνων αυτών. Δεν μπορούμε παραδείγματος χάριν να μετρήσουμε το ph ενός υγρού εμβαπτίζοντας μέσα σε αυτό την Παλαιά Διαθήκη ούτε και να προσπαθήσουμε να προσεγγίσουμε την ουσία του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού ανοίγοντας τρύπες με ένα δραπανοκατσάβιδο στην Εγκυκλοπαίδεια του Ντιντερό. Ενδεχομένως κάποιοι σουρρεαλιστές της διαννόησης να μπορούσαν να αποτολμήσουν τέτοιες φιλοσοφικές ακροβασίες αλλά δεν θεωρώ εαυτόν ούτε τον καλύτερο εκπρόσωπο του σουρρεαλιστικού κινήματος και φυσικά ούτε και της διαννόησης. (Είμαι ένας απλός άνθρωπος που "κατάφερε" να πάρει το απολυτήριο του Λυκείου στα 31 του και φυσικά σε καμμία περίπτωση δεν έχω την ακαδημαϊκή αλλά και γενική παιδεία του maneowar).

Ας προσπαθήσουμε όμως να δούμε τα δομικά στοιχεία τα οποία χρησιμοποιεί ο maneowar γιά να χτίσει το φιλοσοφικό του οικοδόμημα. Και φυσικά δεν απαιτείται και καμμιά ιδιαίτερη προσπάθεια γιά κάτι τέτοιο αφού τα στοιχεία αυτά είναι τελικά δύο : Η τέχνη και ο λαός. (όλα τα άλλα δεν έχουν καμμία αξία επεξεργασίας αφού ο συγγραφέας τους δείχνει σαφέστατα πως έχει εξ αρχής κατασταλαγμένες απόψεις περί του θέματος, οπότε τα περί Παιδείας, Οικονομικής κατάστασης, Διανοητικής και Συναισθηματικής Νοημοσύνης κλπ, δείχνουν να εξυπηρετούν απλώς λογοτεχνικές ανάγκες του κειμένου, εν πρώτοις ως συμπαθή ευφυολογήματα αλλά τελικά "δεν είναι καθόλου άσχημα και αν λειτουργήσουν ενισχυτικά. Και αν πάλι δεν καταφέρουν να λειτουργήσουν, (ανά αναγνώστη αυτό), δεν θα κινδυνεύω και να εκτεθώ αφού θα μπορώ να επικαλεστώ το συνολικό σκωπτικό ύφος του κειμένου μου". 

Από τη μιά λοιπόν η τέχνη και από τη άλλη ο λαός. Από τη μιά δηλαδή ένα στοιχείο το οποίο από την ίδια του τη φύση ως μέρος κάποιου /θείου/ προϋποθέτει το (δυνάμει) υπερβατικό, και από την άλλη ο Λαός και μάλιστα "απαλλαγμένος" από κάθε πνευματική εκδοχή του αφού το κείμενο προσπαθεί να τον (προσδι)ορίσει μέσα από όρους μετρήσιμους και σε κάθε περίπτωση άμεσα λογικώς αντιληπτούς. Αν οι όροι αυτοί ως υποκριτικές προσπάθειες προσδιορισμού της έννοιας "λαός" έλειπαν, αναγνωρίζοντας sine qua non και την πνευματική φύση του (ενός) ανθρώπου, (εδώ θέλει προσοχή, ο συγγραφέας κάνει αναφορά στην "παιδεία" αλλά όχι στην πνευματικότητα-είναι σαφές πως δεν έχει καμμία σχέση το ένα με το άλλο ή εν πάση περιπτώσει δεν υπάρχει απαραίτητα κάποια γραμμική σχέση μεταξύ των δύο όρων), αν δηλαδή ο συγγραφέας του κειμένου δεν προέβαινε σε αυθαίρετες μαθηματικές πράξεις του τύπου είκοσι (πχ) εκατομμύρια μοναδικών πνευματικών όντων ...ίσον ένας λαός, είναι πέραν του προφανούς πως αυτό που υποκριτικώς ή αφελώς (δεν γνωρίζω), αναρωτιέται, δεν θα είχε ως ερώτημα καν λόγο ύπαρξης, αφού ένα πνευματικό έργο δεν μπορεί παρά να ζει σε ένα πνευματικό κόσμο και η έννοια του κόσμου προϋποθέτει όχι τον "λαό" αλλά τον /άλλο/. Και εν προκειμένω, τον "πνευματικό άλλο".

Και αν εδώ έρθει κάποιος και αναρωτηθεί γιά το πώς μετριέται η πνευματικότητα του "άλλου" τότε θα του πρότεινα να δοκίμαζε να ξεκινήσει μετρώντας πρώτα την δική του. Και αν αρνηθεί να το κάνει γιατί την δική του την θεωρεί δεδομένη, τότε ίσως θα ήταν σοφό να θεωρήσει δεδομένη και την πνευματικότητα του "άλλου", ασχέτως αν αυτός ο άλλος ...αθροιζόμενος μπορεί να αποτελέσει και γνήσιο υποσύνολο ενός συνόλου το οποίο μπορεί και να αποκαλείται και Λαός αλλά σε καμμία περίπτωση γιά λόγους βαθύτερης καταννόησης του λόγου ύπαρξης της Τέχνης. 

Πίσω λοιπόν από τέτοιου τύπου ψευδοερωτήματα, όταν δεν βρίσκεται μιά τραγικά και μέχρι παρεξηγήσεως επιφανειακή προσέγγιση, κρύβεται η έπαρση στην οποία μας οδηγεί η ακαδημαϊκή μας παιδεία όταν αυτή πιά παραγίνει βαριά γιά να τους σηκώσει οι απαίδευτή μας ψυχή. 

Αν πάλι ως ανθρωπότητα έχουμε φτάσει σε τέτοιο σημείο πνευματικής ολοκλήρωσης που δεν μας ενδιαφέρει αν το έργο μας να φτάσει "κάτω", τότε ας γράφουμε τα ποιήματά μας με συμπαθητική μελάνη, ας κρύβουμε τους πίνακές μας μόλις τους ζωγραφίσουμε, ή ας αφήνουμε τα φιλμάκια μας ανεμφάνιστα αφού η φωτογραφία έτσι κι αλλιώς ολοκληρώθηκε την ώρα της λήψης. Κοιτάξτε με όμως στα μάτια όλοι εσείς οι Καλλιτέχνες που λέτε πως δεν σας νοιάζει ο "άλλος" και πείτε μου, είναι αλήθεια έτσι ? Κι αν είναι έτσι, τότε προς τί οι εκθέσεις ? Προς τί οι εκδόσεις ? Προς τι οι προβολές στους κινηματογράφους ? Προς τί οι αναρτήσεις στο διαδίκτυο ? 

Επί τέλους ας παραδεχτούμε πως Τέχνη και Άνθρωπος είναι δύο σημεία του ίδιου κύκλου. Και ως τέτοια, το κάθε ένα από αυτά μοιραία οδηγεί στο άλλο. Και γιά να σπάσεις ένα τέτοιο κύκλο πρέπει νάχεις ή την δύναμη του θεού ή την έπαρση του ανθρώπου. Και δεν θα είχα κανένα απολύτως πρόβλημα να θεωρήσω οποιονδήποτε maneowar ως θεό. Αλλά δεν ξέρω κανένα θεό να χρειάζεται κάποιο blog γιά να δημοσιοποιήσει τις απόψεις του. Και έναν που ήξερα δεν είχε καν internet και μας έδωσε την παραγγελιά του μέσα από μιά ξένη ιστοσελίδα, την www.Μωυσής.com